Ngành chế biến tôm đông lạnh là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam, đặc biệt tại các tỉnh miền Tây Nam Bộ. Việc xử lý nước thải chế biến tôm đông lạnh đúng cách không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là trách nhiệm môi trường của mỗi doanh nghiệp. Bài viết dưới đây của Môi Trường VinaEnvi sẽ giúp bạn hiểu rõ đặc điểm, công nghệ và lợi ích của việc xử lý nước thải trong ngành chế biến tôm.
Đặc điểm nước thải chế biến tôm đông lạnh
Nước thải trong quá trình chế biến tôm chủ yếu phát sinh từ:
- Rửa nguyên liệu (tôm tươi)
- Rã đông tôm đông lạnh
- Lột vỏ, làm sạch nội tạng
- Vệ sinh sàn xưởng, thiết bị, thùng chứa
Đặc điểm nước thải chế biến tôm đông lạnh
Trong nước thải, có nhiều thành phần ô nhiễm khác nhau, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và sức khỏe con người nếu không được xử lý đúng cách. Các thành phần này có thể ở dạng hữu cơ, vô cơ, vi sinh hoặc kim loại nặng. Dưới đây là những nhóm ô nhiễm điển hình:
- Chất hữu cơ: protein, dầu mỡ, carbohydrate từ mô tôm
- Tổng chất rắn lơ lửng (TSS): vụn vỏ tôm, thịt tôm, bùn đất
- BOD5, COD: rất cao do chứa nhiều hợp chất hữu cơ dễ phân hủy
- Nitơ, photpho: phát sinh từ nội tạng và các hợp chất hữu cơ
- Vi sinh vật gây bệnh: nếu không được xử lý kỹ sẽ phát sinh mùi hôi, gây ô nhiễm môi trường
Để đảm bảo hiệu quả và tuân thủ quy định trong xử lý nước thải chế biến tôm đông lạnh, các cơ sở sản xuất cần tuân thủ Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 11-MT:2015/BTNMT.
Quy chuẩn này quy định giá trị tối đa cho phép của các thông số ô nhiễm trong nước thải chế biến thủy sản khi xả ra nguồn tiếp nhận nước thải. Ngoài ra, việc kiểm soát nồng độ oxy hòa tan (DO ≥ 2 mg/L), pH từ 6,5–8,5, và bổ sung vi sinh vật chuyên dụng để xử lý amonia và các chất hữu cơ cũng là những yêu cầu quan trọng trong quá trình xử lý nước thải.
Xem ngay:
Quy trình xử lý nước thải sản xuất bia đúng quy định hiện hành
5 Phương pháp xử lý nước thải chăn nuôi hiệu quả
Quy trình xử lý nước thải chế biến tôm đông lạnh
Một hệ thống xử lý nước thải hiệu quả sẽ trải qua các công đoạn sau:
Xử lý sơ cấp (cơ học)
- Song chắn rác: giữ lại vỏ tôm, mảnh vụn lớn.
- Bể tách mỡ: loại bỏ dầu mỡ có trong nước thải để tránh gây tắc nghẽn hệ thống.
- Bể lắng sơ cấp: lắng cặn thô, cặn lơ lửng giúp giảm tải cho công đoạn xử lý sinh học.
Quy trình xử lý nước thải chế biến tôm đông lạnh
Xử lý sinh học
Xử lý sinh học là phương pháp phổ biến trong xử lý nước thải, sử dụng hoạt động của vi sinh vật để phân hủy các chất hữu cơ ô nhiễm. Phương pháp này hiệu quả, thân thiện với môi trường và thường được áp dụng sau giai đoạn xử lý cơ học. Các quá trình xử lý sinh học gồm:
Xử lý kỵ khí (UASB, kỵ khí tầng sôi)
- Phân hủy chất hữu cơ thành khí sinh học (biogas).
- Giảm đến 60-70% COD, tiết kiệm chi phí vận hành.
Xử lý hiếu khí (Aerotank, SBR)
- Vi sinh vật hiếu khí phân hủy phần chất hữu cơ còn lại.
- Loại bỏ nitơ và photpho nhờ quá trình nitrat hóa – khử nitrat.
- Giúp nước đạt tiêu chuẩn xả thải ra môi trường.
Xử lý hóa lý (nếu cần)
- Keo tụ – tạo bông: kết hợp phèn hoặc polymer để loại bỏ chất rắn còn sót lại.
- Điều chỉnh pH: trung hòa độ axit hoặc kiềm.
Khử trùng
- Sử dụng chlorine hoặc tia UV để tiêu diệt vi khuẩn, đảm bảo an toàn khi xả ra môi trường.
Xử lý bùn thải
Bùn từ bể lắng và bể sinh học sẽ được ép bùn, sau đó vận chuyển đi xử lý theo quy định. Có thể tái chế bùn làm phân hữu cơ nếu đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn.
Xử lý bùn thải
Các công nghệ tiên tiến hiện nay
Các công nghệ tiên tiến giúp nâng cao hiệu quả xử lý nước thải, tiết kiệm chi phí và đáp ứng tiêu chuẩn môi trường:
Công nghệ MBR (màng lọc sinh học)
Kết hợp xử lý sinh học và lọc màng mang lại chất lượng nước đầu ra cao, có thể tái sử dụng. Phương pháp này tiết kiệm diện tích, tối ưu hóa quá trình và đảm bảo vận hành ổn định, hiệu quả lâu dài trong các hệ thống xử lý nước.
Công nghệ AAO (Anaerobic – Anoxic – Oxic)
Kết hợp xử lý sinh học và lọc màng giúp xử lý hiệu quả nitơ và photpho, phù hợp với nước thải có tải lượng lớn. Phương pháp này thường được áp dụng trong các nhà máy quy mô vừa và lớn, mang lại hiệu quả tối ưu.
Các công nghệ tiên tiến hiện nay
Công nghệ vi sinh nâng cao
Kết hợp xử lý sinh học và lọc màng sử dụng vi sinh vật chuyên biệt để tăng tốc độ phân hủy chất hữu cơ, giảm thiểu mùi hôi và lượng bùn thải phát sinh, giúp nâng cao hiệu quả và bảo vệ môi trường trong quá trình xử lý nước thải.
Xem ngay:
Tìm hiểu công nghệ xử lý nước thải thủy sản đạt chuẩn theo pháp luật
Quy trình xử lý nước thải dệt nhuộm phổ biến hiện nay
Lợi ích của việc xử lý nước thải đúng chuẩn
Xử lý nước thải đúng chuẩn giúp bảo vệ môi trường, giảm rủi ro pháp lý và nâng cao uy tín doanh nghiệp thủy sản:
Bảo vệ môi trường nước
Nước thải sau xử lý đạt chuẩn giúp bảo vệ sông ngòi, ao hồ và các hệ sinh thái thủy sinh khỏi nguy cơ ô nhiễm.
Tuân thủ quy định pháp luật
Doanh nghiệp sẽ tránh bị xử phạt hành chính, thậm chí đình chỉ hoạt động nếu xả thải không qua xử lý.
Lợi ích của việc xử lý nước thải đúng chuẩn
Nâng cao hình ảnh doanh nghiệp
Doanh nghiệp có hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn sẽ ghi điểm trong mắt đối tác và người tiêu dùng, nhất là khi xuất khẩu sang các thị trường khó tính như EU, Nhật, Mỹ.
Tái sử dụng nước thải
Với công nghệ hiện đại, nước sau xử lý có thể tái sử dụng cho mục đích vệ sinh, làm mát thiết bị hoặc tưới cây, góp phần tiết kiệm chi phí vận hành.
Tận dụng biogas và bùn hữu cơ
Khí sinh học từ quá trình kỵ khí có thể sử dụng cho hệ thống sưởi, nấu ăn hoặc phát điện nội bộ. Bùn hữu cơ sau xử lý có thể làm phân vi sinh.
Qua bài viết này ngành chế biến tôm đông lạnh đóng vai trò quan trọng trong xuất khẩu thủy sản Việt Nam. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần chú trọng đầu tư hệ thống xử lý nước thải chế biến tôm đông lạnh đạt chuẩn. Đây không chỉ là yếu tố pháp lý mà còn là yếu tố cốt lõi để nâng cao uy tín, tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường lâu dài.